Buxoro - Sayid Amir Kulol maqbarasi

Sayid Amir Kulol maqbarasi Buxoro shahridan 25 km shimolda joylashgan Suxar qishlog‘ida joylashgan. U so‘fichlik maktabi nufuzli ruhoniysi, mashhur tasavvuf ilmining olimi Xo‘jagan Amir Kulolning (1281-1370) qabri o‘rnida qayd etilgan (Shaxrisabzga dafn etilgan uning zamondoshi Shayx Shamsiddin Kulol bilan adashtirilmasin) bo‘lib, eski an’analarga ko‘ra Amir Temurning diniy homiy bo‘lgan.

Qissalardan biriga, shuningdek, apokrifik asar “Malfuzat-i/Tuzukat-i Temuri»ga ko‘ra, Amir Kulol Amir Temurga fotiha bergan va unga buyuk kelajakni bashorat qilgan. Tabarruk inson haqidagi bunday tasavvur va uning o‘quchisi Baxouddin Naqshbandiyning sharafi Amir Kulolning dafn joyining dongdor bo‘lishida xizmat qildi. Shunday bo‘lsada, uning qabri tepasida bir nechta aytarli binolar barpo qilinmagan. Sovet davrida bu joylar tashlandiqqa aylangan. XIX asr boshlarida masjid butunlay buzib tashlangan.

Mustaqillik davrida Kogonlik dindorlar va Nakshbandiy-Mudjaddidiyning tashabbusi bilan Amir Kulol dafn etilgan joydan uzoq bo‘lmagan yerga ko‘rimsiz maqbara ko‘tarilgan. Shu bilan birga, avliyoning aniq ko‘milgan joyi belgilanmagan. 2008 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining tashabbusi bilan avliyoning aniq dafn etilgan joyi aniqlangan va 6 ga maydon atrofiga ikkiqavatli maqbara bunyod etilgan. Asosiy ko‘milgan hujrasi ko‘fiychilik yozuvlari bilan ziynatlangan, ikkinchi bino esa shakldor g‘ishtlar bilan bezatilgan bo‘lib, ranglar va soyalar antiqa o‘yinini aks etadi. Bir vaqtning o‘zida masjid darvozalari, ibodat joylari va tahorat uchun sakkizqirrali hovuz hamda 10,5 metr balandlikdagi minora o‘rnatilgan. Atroflariga pishgan g‘ishtdan yo‘laklar va marmardan zina-poyali bog‘ barpo etilgan. Darvozaning yog‘ochdan bezatilgan tasmalari buxorolik ustalar tomonidan o‘yma naqshlarda bezatilgan.